Recensies - De herinnerde soldaat Anjet Daanje
tegelijkertijd ook Julienne verandert onder zijn eigen blik [...]
Proust en Daanje brengen ieder hun eigen gefragmenteerde en voortdurend veranderende werkelijkheid aan het licht in een stijl die wezenlijk van elkaar verschilt en toch in beide werken fors bijdraagt aan de beleving ervan. Proust doet dat in gecompliceerde, samengestelde zinnen, waarbij observaties en gedachten voortdurend onderbroken worden door tussenzinnen en bijzinnen die weer een ander licht op de zaak werpen. Het is telkens opnieuw een puzzel voor de lezer, die hij kan oplossen door zich te concentreren op de hoofdzin om daar vervolgens de bij- en tussenzinnen in door te laten dringen. Daanje gebruikt ook lange zinnen, maar vrijwel uitsluitend aan elkaar gekoppeld door het nevenschikkende voegwoord ‘en’, waardoor een haast eindeloze stroom observaties en gedachten in gang gezet wordt, die gelijkwaardig aan elkaar zijn. Dat is een belangrijk verschil, dat des te meer interessant is, omdat het hier twee wezenlijk van elkaar verschillende personages betreft: de één is
een alter ego van de auteur zelf, die terugblikt en voortdurend alles naar waarde probeert te schatten, vanuit zijn enorme intellectuele bagage, wikt en weegt, waardoor de hiërarchie in de zinsbouw echt betekenisvol is; de ander is een veteraan die zijn geheugen kwijt is, bij wie alles ongefilterd en dus ook ‘gelijkwaardig’ binnenkomt, omdat er geen geheugen is waar alle binnenkomende informatie aan getoetst kan worden.
Probeer tussen het lezen door de draad van het gewone leven maar weer eens op te pakken, zonder met een andere blik naar de mensen om je heen en naar jezelf te kijken. Je raakt stukje bij beetje je houvast kwijt en voelt je bij tijd en wijle net zo ontredderd, maar ook net zo ontroerd als de personages van Proust en Daanje. A la recherche... is een enorm werk, waarmee ik pas net begonnen ben. Toch is ook De herinnerde soldaat een lang en slepend verhaal dat past bij het leven zelf, dat voor het grootste deel bestaat uit alledaagse handelingen die steeds van kleur veranderen door de lichtval, de
V-393 V-394