Recensies - Gezel in marmer Anjet Daanje
is een kunstenaar, iemand die inspiratie en ideeën omzet in gipsmodellen voor sculpturen. Een steenhouwer is een ambachtsman die in opdracht van de kunstenaar het handwerk uitvoert en diens gipsmodellen uithakt in steen.
Er zijn beeldhouwers die hun beelden helemaal door steenhouwers laten vervaardigen. Hun enige bijdrage aan de sculptuur is de handtekening die zij in het voltooide beeld beitelen. Marin is zo'n beeldhouwster. [...] De kunstenaar strijkt met de eer, terwijl de noeste werker noodgedwongen in de schaduw blijft. Maar de twee zijn ook van elkaar afhankelijk. [...]
Natuurlijk gaat het fout tussen Marin en haar steenhouwster. Na een pijnlijk incident raken de steenhouwster en beeldhouwster het vertrouwen in elkaar kwijt en dreigt hun jarenlange samenwerking te eindigen. In die crisis draait het om eer, trouw en de vraag hoe origineel een idee van een kunstenaar kan zijn. Hoe sterk mag je je als kunstenaar laten inspireren door het werk van een ander, zonder dat het uitmondt in plagiaat?
In Gezel in marmer laat Daanje zien hoe een groep kunstenaars bewust en onbewust elkaars ontwerpen voor beelden kopieert. In de loop der jaren wordt het volstrekt ondoenlijk om de bron van het grondontwerp te achterhalen. Daarmee komt dus ook de claim van uniciteit van de beeldhouwer in het gedrang, groeit de achterdocht en ontstaan er ruzies.
Wanneer de originaliteit van een ontwerp betwist wordt, dient zich ook de vraag aan wie nu eigenlijk de echte kunstenaar is. Degene die het ontwerp bedenkt, of degene die het ontwerp technisch subliem uitwerkt? Dat eeuwige twistpunt zorgt voor een sluimerende frictie tussen de beeld- en steenhouwers in deze roman. Op een subtiele wijze, slaagt Daanje erin deze spanning door het hele boek vast te houden.
Vertrouwen en wantrouwen zijn de centrale gegevens van Gezel in marmer. Daanje schrijft telkens vanuit een ander personage om te laten zien hoe zij elkaar constant verkeerd begrijpen, maar
V-69 V-70